Zamek w Lidzbarku Warmińskim, 9 czerwca – 25 września 2016 roku
Wystawa twórczości Sotera Jaxy-Małachowskiego przedstawia bogaty dorobek artystyczny jednego z ważniejszych polskich malarzy marynistów. Obrazy Jaxy-Małachowskiego były cenione szczególnie w okresie międzywojennym, a największym uznaniem cieszyły się prace o tematyce marynistycznej. Jednak – jak pokazuje wystawa – zakres tematyki podejmowanej przez artystę był o wiele bardziej zróżnicowany.
Soter Jaxa-Małachowski urodził się w 1867 roku w Wolanowie pod Odessą. Utalentowany artystycznie, początkowo kształcił się w odeskiej Szkole Rysunkowej. Studiował malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie (1892-1894), a następnie w Szkole Malarstwa i Rysunku Stanisława Grocholskiego w Monachium (1894-1900). Po powrocie do kraju zamieszkał na stałe w Krakowie, a tematyka krakowska zajęła ważne miejsce w jego twórczości. Malował ponadto portrety rodzinne oraz autoportrety, których nie prezentował na wystawach. Artysta podróżował po Europie, odnajdując inspiracje malarskie w krajobrazach Włoch i Dalmacji. Podczas pobytów na Capri utrwalał w obrazach widoki skalistego wybrzeża wyspy, wielokrotnie odwiedzał również Wenecję, tworząc weduty z zabytkową architekturą miasta. W latach 1907-1909 mieszkał w Zakopanem, gdzie powstały pejzaże tatrzańskie. Natomiast podczas wizyt u rodziny w kresowych majątkach ziemskich malował pejzaże, widoki wiejskie i sceny rodzajowe. Sporadycznie wykonywał także prace w technikach graficznych i rzeźbiarskich.
Począwszy od lat 20. Soter Jaxa-Małachowski niemal co roku wyjeżdżał nad Bałtyk, w okolice Zatoki Gdańskiej i na Półwysep Helski. Malował tam pejzaż morski, piaszczyste plaże i wydmy, łodzie rybackie pozostawione na brzegu, kutry wypływające na połów, porty i przystanie. W swoich kompozycjach sugestywnie oddawał nastrój i klimat pejzażu morskiego, zależny od pory dnia czy pogody, ze szczególnym upodobaniem malował nokturny z taflą wody lśniącą w blasku księżyca. W pejzażach morskich niemal do perfekcji doprowadził operowanie akwarelą i gwaszem, ukazując przejrzystość fal rozlewających się po piasku, ich spienione grzywy czy głębię morskiej toni. Tematyka morska towarzyszyła artyście przez cały okres twórczy, począwszy od wczesnych kompozycji powstałych nad Morzem Czarnym, poprzez pejzaże włoskie aż po rozliczne widoki nadbałtyckie, które malował niemal do końca życia.
brazy Sotera Jaxy-Małachowskiego prezentowane na wystawie w zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim pochodzą przede wszystkim z kolekcji prywatnej pana Grzegorza Kudelskiego, jak również ze zbiorów Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Muzeum Narodowego w Krakowie i Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Soter Jaxa-Małachowski urodził się w 1867 roku w Wolanowie pod Odessą. Utalentowany artystycznie, początkowo kształcił się w odeskiej Szkole Rysunkowej. Studiował malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie (1892-1894), a następnie w Szkole Malarstwa i Rysunku Stanisława Grocholskiego w Monachium (1894-1900). Po powrocie do kraju zamieszkał na stałe w Krakowie, a tematyka krakowska zajęła ważne miejsce w jego twórczości. Malował ponadto portrety rodzinne oraz autoportrety, których nie prezentował na wystawach. Artysta podróżował po Europie, odnajdując inspiracje malarskie w krajobrazach Włoch i Dalmacji. Podczas pobytów na Capri utrwalał w obrazach widoki skalistego wybrzeża wyspy, wielokrotnie odwiedzał również Wenecję, tworząc weduty z zabytkową architekturą miasta. W latach 1907-1909 mieszkał w Zakopanem, gdzie powstały pejzaże tatrzańskie. Natomiast podczas wizyt u rodziny w kresowych majątkach ziemskich malował pejzaże, widoki wiejskie i sceny rodzajowe. Sporadycznie wykonywał także prace w technikach graficznych i rzeźbiarskich.
Począwszy od lat 20. Soter Jaxa-Małachowski niemal co roku wyjeżdżał nad Bałtyk, w okolice Zatoki Gdańskiej i na Półwysep Helski. Malował tam pejzaż morski, piaszczyste plaże i wydmy, łodzie rybackie pozostawione na brzegu, kutry wypływające na połów, porty i przystanie. W swoich kompozycjach sugestywnie oddawał nastrój i klimat pejzażu morskiego, zależny od pory dnia czy pogody, ze szczególnym upodobaniem malował nokturny z taflą wody lśniącą w blasku księżyca. W pejzażach morskich niemal do perfekcji doprowadził operowanie akwarelą i gwaszem, ukazując przejrzystość fal rozlewających się po piasku, ich spienione grzywy czy głębię morskiej toni. Tematyka morska towarzyszyła artyście przez cały okres twórczy, począwszy od wczesnych kompozycji powstałych nad Morzem Czarnym, poprzez pejzaże włoskie aż po rozliczne widoki nadbałtyckie, które malował niemal do końca życia.
brazy Sotera Jaxy-Małachowskiego prezentowane na wystawie w zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim pochodzą przede wszystkim z kolekcji prywatnej pana Grzegorza Kudelskiego, jak również ze zbiorów Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Muzeum Narodowego w Krakowie i Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
